Dolaylı vergi işletmelerin maliyetini ve nakit akışını dolaylı yoldan etkileyen;
- Damga vergisi
- Özel tüketim vergisi
- Özel iletişim vergisi
- Gümrük vergisi
- Sigorta ve banka vergileri
Vergilerin tamamına verilen isimdir. Bu vergiler hizmet ile malın kullanımından kaynaklanır. Vergiyi ödeyen kişi ve vergi mükellefi olan kişilerde farklı tutar belirlenir. Dolayısıyla hizmet ve malların dolaylı olarak alınması anlamına gelmektedir.
Dolaylı Vergi Örnekleri Nelerdir?
Katma Değer Vergisi
Katma değer vergisi harcama yapılan tutarın üzerinden alınan bir vergi türüdür. Katma değer vergisinin kısaltılmışı (KDV)’dir. Hizmet ve ürün alışveriş belgesi olarak fatura düzenlenir. Ürün ve hizmeti alan kişi tarafından fatura üzerindeki miktar KDV tutarı olarak tahsil edilir. Böylece alışverişi yapan kişiden tahsil edilen tutar olarak hesaplanmasına KDV denir.
Böylece satıcı olan firmalar hizmet ve ürün aldıkları zaman, aldıkları ürünlerin KDV oranını öder. Dolayısıyla ödenecek KDV indirilecek katma değer vergisi denir. Katma değer vergisi tutarı her seferinde el değiştirdiğinde alınan vergi modelidir.
Banka ve Sigorta Vergisi
Banka ve sigorta vergisi, banka hizmetlerinden alınması mümkün olmayan katma değer vergilerinin dolaylı vergi modelidir. Bankaların parasal bütün işlemlerinden alınan vergilere denir. Banka ve sigorta vergisinin kısaltılmışı (BSMV)’dir. Bankacılık işlemlerde ve banka dışı işlemlerde alınan faiz, komisyon, ücret gibi masrafların bedeli olarak alınan vergi modelidir.
Banka ve sigorta vergilerini, ilgili bankalar hesap sahiplerinden otomatik olarak tahsil ederek devlete beyan yolu ile ödemektedirler. Tüketici ve kullanıcılardan direkt olarak kesilen bu vergiler devlete banka itibari ile ödeniyor olsa da hesap sahibinin cebinden çıktığı unutulmamalıdır.
Damga Vergisi
Damga vergisi belgeler üzerinde yapılan işlemler sonucunda alınan vergi türüdür. Bu tür belgeler kişi ya da kurumlar üzerinden olabilir. Damga vergisi belgelerin ibraz edilmesiyle oluşmaktadır. İmzalı olarak ya da imza yerine kullanılan hükümleri içerir. Belgeleri imzalayan kişiler damga vergisinin mükellefi olmaktadır. Fakat resmi daireler taraflardan birini oluşturduğunda karşı taraf olan kişi vergi mükellefi olur.
Anonim şirketler direkt olarak damga vergisi mükellefidir ve damga vergisi meydana gelecek bir durum oluştuğunda izleyen ay içerisinde ayın 26. Günü akşamına kadar damga vergisi beyannamesi verilerek tahakkuk ettirilmesi gerekir. Gerçek kişilerde ve Limited şirketlerde bu durum farklıdır.
Bu kişilikler damga vergisi meydana geldiğinde direkt olarak damga vergisi beyannamesi hazırlayarak 15 gün içerisinde ilgili vergi dairesine bildirim yaparak tahakkuk ettirmeli ve ödemelidir. Damga vergisi en çok kira kontratlarında tacirlerin karşısına çıkmaktadır. İlgili firma herhangi bir yer kiraladığında yıllık brüt kira üzerinden damga vergisi beyannamesini elden veya interaktif vergi dairesinden hazırlamalı ve tahakkuk ettirip ödemesini gerçekleştirmelidir.
Özel Tüketim Vergisi
Özel tüketim vergisi, hizmet ve ürünlerden alınan vergilerden oluşmaktadır. Özel tüketim vergisinin kısaltılmışı (ÖTV)’dir. ÖTV vergisi katma değer vergisinden farklıdır. Çünkü katma değer vergisi her ürünün satılmasıyla alınan vergi türüdür. Fakat özel tüketim vergisi yalnızca ürünün ilk defa satışı gerçekleştiğinde alınmaktadır. Özel tüketim vergisinin mükellefi yalnızca ürünü ilk satın alan kişidir. Lakin motorlu taşıtlarda durum bu şekilde değildir. Aracın ilk tescili esnasında son kullanıcı adına alınmaktadır.
Özel İletişim Vergisi
Özel iletişim vergisi, 1999 yılından itibaren alınmaya başlamıştır. Kısaltışmış adı ÖİV olarak ülkemizde olan büyük depremler sonrası alınan dolaylı vergiler arasında yer alır. Dolayısıyla deprem sonrası bölgenin kalkınması adına alınan vergi türüdür. Özel iletişim vergilerini toplayanlar ise GSM operatörleridir. Bu tür vergiler şirketler için büyük alanda finansal oluşturmaktadır.
Haberleşme faturalarını dikkatli bir şekilde incelediğinizde üzerinde ÖİV şeklinde özel iletişim vergisi ibaresinin olduğunu göreceksiniz. Özel iletişim vergisi Fatura bedelinin üzerine eklenerek ilgili GSM operatörü ile müşteriden tahsil edilmektedir.
Gümrük Vergisi
Gümrük vergisi, yurt dışından alınan ürünleri ülkemize girişi esnasında Gümrük İdaresi adına alınan dolaylı vergidir. Gümrük vergi türü ile gümrük vergilerin miktarlarını gösteren liste Gümrük tarifesi olarak adlandırılır. Her ürünün cinsine ve türüne göre çeşitli gümrük vergileri bulunmaktadır. Ayrıca ithal edilen malların yine türüne göre ithalci firma katma değer vergisini direkt olarak ilgili vergi dairesine gerçekleştirmektedir. İthalde ödenen KDV daha sonra firmanın hesaplarına kaydedilerek vergi mahsubu gerçekleştirilmektedir.
Dolaylı ile Dolaysız Verginin Arasındaki Fark Nedir?
Dolaylı vergi ürün ya da hizmetlere yansıtılan vergilerdir. Örneğin KDV, özel tüketim vergisi, damga vergisi, gümrük vergisidir. Dolaysız vergiler ise direk kişilerin kazançları üzerinden alınan vergi türüdür. Ancak dolaylı vergilerde bu durum alınan hizmetin kullanımına bağlı olarak meydana gelmektedir. Örneğin kurumlar vergisi veya gelir vergisi direkt olarak gelirler üzerinden alındıklarından dolayı bir dolaysız vergi muhteviyatı oluşturmaktadır.
Dolaylı vergi yapılan harcamalar üzerinden alınmaktadır. Dolaysız vergilerin yansıtılması mümkün değildir. Çünkü kişilerin gelirleri üzerinden alınmaktadır. Bu nedenle adil vergi türü olarak kabul edilir. Yani dolaysız vergiler kişilerin ekonomik durumuna göre şekillenmektedir. Ancak dolaylı vergilerin sorumlusu anonimlerdir. Dolayısıyla bu tür vergilerin kişiselleştirilmesi imkansızdır.
