Geçici vergi beyannamesi işletmelerin kar ve zarar durumları üzerinden hesaplaması yapılarak verginin doğmasını sağlamak amacı ile ilgili firmaların mali müşavirleri tarafından düzenlenerek vergi dairesine bildirilen bir beyannamedir. İşletmenin bütün hesaplarını ve karlılık durumunu doğrudan ilgilendirdiğinden dolayı oldukça dikkatli bir şekilde mali müşavirler tarafından hazırlanmalıdır.
Geçici Vergi beyannameleri günümüzde yılda 3 kere düzenlenerek vergi dairesine bildirimleri gerçekleştirilir. İşletmenin karlılık durumuna göre 2023 yılı içerisinde tüzel kişi kurumlarda %23 olmak üzere, gerçek kişiliklerde ise karlılık durumuna göre %15’den başlayarak %40 dilimlerine kadar yükselebilmektedir. Geçici vergi beyannamesi hazırlanırken aşağıda değinilen maddelere dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kur Değerlendirmeleri
Kâr veya Zararı ilgilendiren bir işlemdir. Geçici Vergi Hazırlanırken, Satıcılar, alıcılar, Bankalar vb. yabancı para ile ilgili olan bütün işlemlere ilişkin değerlemeler yapılması gerekir. Yabancı para ile işlem gören hesaplarda elbette bazı kur farkları meydana gelecektir. Bu kur farkları Tek Düzen Hesap Planında yer alan 646-656 numaralı (Kambiyo Kârları – Kambiyo Zararları) hesaplarında incelenerek Gelir Tablosuna aktarımı gerçekleştirilir.
Ayrıca değerlemeler yapılırken bir gün öncesinin döviz satış kuru Baz alınarak yapılmalıdır. Buradaki amaç Kur Farklarından dolayı meydana gelen kâr veya zararı belirleyerek Gelir Tablosuna yansıtmaktır.
Geçmiş Yıl Zararları
Geçmiş yıl zararları en fazla 5 yıl boyunca devretmektedir. Zararlar bu sürelerden önceki dönemlerde mahsup edilmemektedir. Bir önceki yılın Kurumlar Vergisi Beyannamesine bakılarak Geçici Vergide düşülmüş olan rakam “Gelecek Yıla Devir Eden Cari Yıl Zararları” bölgesinde yer alan rakam ile aynı olmalıdır. Geçmiş yıldan devreden zarar rakamları beyannameye doğru aktarılmalıdır.
Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
Yapılmış olan hali hazırdaki tahakkuklarınızı gözden geçirmelisiniz. Geleceğe dönük olan kiralarınız, ödemeleriniz, gelir kayıtlarınız vs. varsa tahakkuklarını gerçekleştirmiş olmanız gerekmektedir. 180-280-380-480-181-281-381-481 hesaplarda ilgili döneme ait olan giderlerin beyanı edilecek olan döneme çekilmesi gerekmektedir.
Amortismanların Gider Yazılması
Bilindiği üzere Amortismanlar gelecek dönemlerde tükendikçe yavaş yavaş gider yazılması gereken tükenme paylarıdır. İlgili dönemde henüz payları tükenmiş olan Amortisman tutarlarının hesaplanarak gider yazılması gerekmektedir. Hesaplamaların ve Amortismana tabi olan bütün giderlerin yüzdelerinin doğru hesaplanarak yalnızca olması gerektiği kadar gider yazılması gerekmektedir. Kullanılmamış olan tüketimlerin tamamı gider yazılamaz.
Bankalar ve Kasa
Bu hesaplarda yer alan kayıtlar tekrardan gözden geçirilmelidir. Bankaların gerçekliği kontrol edilmelidir. Bankalar önemlidir çünkü orada yer alan masraflar, giderler veya harcamaların bazıları doğrusal olarak gider yazılabilmektedir. Yazılmasa bile kanunen şirketlerin banka kayıtlarını işleme almaları gerekir. Kasa hesabına ise gün gün bakılması gerekmektedir, bu şekilde giderlerinizi de gözden geçirmiş olursunuz. Yevmiye kayıtlarında Kasa hesabının alacağa geçmemesi gerekmektedir.
Konusu Kalmayan Karşılıklar
Geçici Vergi Hazırlanırken, İlgili karşılık ayrımlarının yapılmalıdır. Karşılıklar önlem almak üzere ayrılır. Örneğin bir işletmenin elinde belirli bir sayıda Hisse Senedi var ise ve zarar pozisyonundaysa zarar karşılık ayırılabilir. Karşılık ayrılırken son iki yılın ortalamasından daha fazla ayrılamayacağına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Stoklar ve Maliyet Hesapları
Satılan Ticari Malların Maliyeti veya Hizmet Üretim Maliyeti Gelir Tablosuna aktarılmalıdır. Bu tam olarak işletmenin maliyetini ortaya çıkartmaktadır. 153 Numaralı Ticari Mallar hesabı satılan mal ya kadar alacak kaydedilir ve karşılığı 621 Numaralı Satılan Ticari Malları Maliyeti hesabına aktarılır. Sadece mal alıp satan işletmeler değil, üretim yapan işletmelerde bu kayıtları yapması gerekir.
Genel olarak kontrol edilmesi gereken hesaplar bu kadar olsa da yine mizanda bir göz gezdirilmelidir. Mizan üzerinden işlemleri sağlamakta her zaman fayda vardır. Yeminli Mali Müşavirler Vergi Beyannamesi Onaylayamazlar. Gelir-Gider kalemlerini ilgilendirecek hesaplar kontrol edilmeli ve ortaya eksiksiz Geçici Vergi Beyannamesi çıkartılmalıdır.
