Gelir Vergisi, kişileri gelirleri ile sorumlu oldukları vergidir. Hukukta hak yolu ile elde edilebilen, yetki kullanabilen kişiler ve kurumsallaşmamış olan diğer kişilerin gelirleri üzerinden gelir vergisi alınır. Kişinin elde ettiği belirli bir dönem arasındaki kazancın safi tutarı üzerinden hesaplanmaktadır. Gelir Vergisi kişilerin ödemiş olduğu vergiler hariç olarak ele ve dikkate alan vergi türüdür. Bu nedenle uygun bir dağılım vardır. Verginin belirlenmesi vergiye tabi gelirler ilgili Verginin Kanununda belirtilmiştir.
- Ticari Kazanç
- Zirai Kazanç
- Ücret Kazancı
- Serbest Meslek Kazancı
- Gayri Menkul Sermaye İradı
- Menkul Sermaye İradı
- Diğer Arızi Kazanç ve İratlar
Yukarıda kazanç türlerinden bahsedilmiştir. Türkiye sınırları içerisinde ikamet eden herkes elde ettiği gelir üzerinden bir şekilde vergilendirilir. Vergi mükellefi olmayan kişilerin devlete karşı olan vergi borcunu hizmeti alan veya ürünü alan işletme sırtlamaktadır.
Örneğin işveren, işçisinin Gelir Vergisini muhtasar beyannamesinde beyan ederek işçinin devlete olan vergi borcunu işçiden tahsil ederek devlete öder. Bu duruma kaynağında kesinti adı verilmektedir.
Yine vergi mükellefi olmayan bir kişiden hizmet veya ürün alımı sağlanırsa alımı gerçekleştiren işletme Gider Pusulası düzenleyerek satıcı adına stopaj hesaplar. Bu hesaplamış olduğu stopajı yine muhtasar prim hizmet beyannamesinde devlete bildirerek ödeme işlemi gerçekleşir. Stopaj, Gelir Vergisinin bir diğer ismidir ve Stopaja konu olan bütün vergi borçları muhtasar prim hizmet beyannamesinde devlete bildirilir.
2023 Gelir Vergisi Dilimleri Nelerdir?
Vergi dilimleri şahısların kazançlarına göre hesaplandığından dolayı bu şekilde dilimlere ayrılmıştır. Gelir Vergisi dilimleri yalnızca şahıs mükellefler için geçerli bir kavramdır. Yani bu insanlar gerçek kişilerdir. Şirketler (Anonim, Limited, Kollektif, Komandit) %22 Kurumlar Vergisi kazançlarına tâbidir ve yukarıdaki şekilde vergilendirilmezler.
Nasıl Hesaplanır?
Özellikle iş yeri sahibi olup kazanç elde eden herkesin bilgi sahibi olması gereken konulardan birisi de verginin Hesaplamasıdır. Elde edilen kazanç üzerinden ödenmesi gereken verginin hesaplanması, nasıl ödendiği bütün gelir sahipleri için önemli bir noktadır. Verginin Tarh edilebilmesi için her yıl Maliye Bakanlığı Vergi Dilimleri Tablosunu yayınlar.
Her bir gerçek kişi elde ettiği kazanç toplayarak hesaplamaya başlayabilir. Bunun için ilgili yıl içerisinde elde edilen bütün kazançlar toplanarak yapılan harcamalardan çıkartılır. Kalan rakam kişinin elde ettiği net gelirdir. Bu net gelir üzerinden aşağıdaki tablolardan yardım alarak kendi vergi hesaplamanızı yapabilirsiniz.
Örnek 2023 Gelir Vergisi Hesaplaması
Örnek 1
Vergi Matrahının 10.000,00 TL olduğu varsayarsak 2023 Gelir Vergisi Hesaplaması aşağıdaki şekilde olacaktır;
| VERGİ DİLİMİ | MATRAH | VERGİ | YÜZDE |
|---|---|---|---|
| 00,01 TL – 10.000,00 TL | 10.000,00 TL | 1.500,00 TL | %15 |
Bu tabloda gelir sağlayanın elde ettiği kazanç az olduğundan dolayı ilk dilimden öteye gidemediğini görmekteyiz. Kazanç az olduğundan dolayı direkt olarak %15 oran üzerinden 2023 Gelir Vergisi Hesaplaması yapılmış olup yalnızca 1.500,00 TL tutarında bir vergiye tâbi tutulmuştur.
Örnek 2
Vergi Matrahının 90.000,00 TL olduğu varsayarsak 2023 Gelir Vergisi Hesaplaması aşağıdaki şekilde olacaktır;
| VERGİ DİLİMİ | MATRAH | VERGİ | YÜZDE |
|---|---|---|---|
| 00,01 TL – 70.000,00 TL | 70.000,00 TL | 10.500,00 TL | %15 |
| 70.000,01 TL – 150.000,00 TL | 20.000,00 TL | 4.000,00 TL | %20 |
Kazanç tutarı bir önceki hesaplamaya göre daha fazla olduğundan dolayı 1. dilimi atlamış fakat ikinci dilimde takılıp kalmıştır. 2023 Gelir Vergisi Hesaplamasında 70 bin liraya kadar olan tutar %15 geri kalan 20 bin lira ise %20’lik dilime girmiştir ve toplamda mükellef 14.500,00 TL tutarınca vergi yükü altına girmiştir. Bu kazancı elde eden kişi; Vergi Mükellefi de olsa veya bir fabrikada bağımlı olarak çalışan mühendis de olsa devlete ödemek zorundadır. Yalnızca verginin beyan edilme şekli değişir fakat burada her şekilde kazanç sağlayanın cebinden çıkar.
Kimler Vergi Mükellefidir?
- İkametgahı Türkiye’de bulunanlar
- Bir sene içinde Türkiye’de altı aydan fazla ikamet edenler
- Türkiye’de merkezi bulunan adreslere hizmet ederek kazanç sağlayanlar
Vergi mükellefidir. Bu vergi mükelleflerinin Türkiye içinde ve Türkiye dışında elde ettikleri tüm kazanç ve mülkleri üzerinden vergiye Tabii olurlar. Türkiye’ye yerleşmiş olmayan gerçek kişiler de dar mükellef sayılır ve sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve irat üzerinden vergilendirilirler. İrat; Gelir getiren mülk anlamındadır. (Örnek: Kiralanan Ev)
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?
Gelir Vergisi Beyannamesi, işletme olarak faaliyetlerini sürdüren gerçek kişilerin elde ettiği gelirleri konu almaktadır. Verginin hesaplanması ve gerçekleşmesi için verilen beyannamedir. Gelir Vergisi Beyannamesi her yıl Mart ayının son günü akşamına kadar beyan edilip ödenmelidir. Gelirin sadece Basit Usulde tespit edilen mükellefler artık gelir vergisi beyannamesi vermemektedir.
Vergi Nasıl Ödenir?
Vergiler genel itibari ile üç şekilde ödenebilir. Bunlar;
- İnteraktif Vergi Dairesi
- Mobil ve İnternet Bankacılığı
- Vergi Dairesi Veznesi
İnteraktif Vergi Dairesine işletmenin şifreleri ile giriş yapılması gerekir. Giriş yapıldıktan sonra bir süre beklendiğinde işletmenin Katma Değer Vergisi, Muhtasar Prim Hizmet Beyannamesi, Geçici Vergi, Gelir Vergisi gibi Vergi dairesine olan bütün borçların dökümü karşınıza gelmektedir.
Yanında bulunan ödeme kutucuğuna tıklayarak ödeme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden vergi borcu ödeme işlemi kredi kartları veya banka kartları ile yapılmaktadır. Ödeme işleminden sonra sistem size dekont vermektedir. Gelir vergisinin ödemesi 2 taksit şeklinde alınır. İşletme basit usulde faaliyet göstermiyor ise; ilk taksit Mart ayı sonuna kadar, ikinci ise taksit Temmuz ayı son gününe kadar ödenmelidir.
