Temelde bir işverene bağlı olmayıp, kendi işini mesleğini icra edenlerin yer aldığı bir meslek grubudur. Serbest Meslek Mensupları Serbest Meslek Kazanç Defteri tutarlar. Mali Müşavir, Avukat, Diş Hekimi, Danışman, Ressam, Noter, Yönetmen, Serbest Öğretmen, Menajer, Senarist, Rehber ve Sağlık Memuru, Özel Sektörde Çalışan Doktor gibi hizmet sağlayanlar bu gruba dahildir.
Serbest meslek sahipleri, belli bir kuruluşa bağlı değildir. Kendi mesleki yeterliliklerine göre, serbest olarak çalışırlar. Serbest meslek, sınırları yasalar ile belirlenen resmi bir çalışma biçimidir. Serbest meslek grubu, tüm işlerini kendi isim ve hesapları ile gerçekleştirir. Genelde serbest meslek grubu gücünü, sermayesinden değil kendi mesleki başarısı ve mesai gücü ile şekillendirir.
Serbest Meslek Kazanç Defteri Nedir?
Serbest meslek sahipleri; herhangi bir işverene, herhangi bir kuruluşa bağlı olmadan kendi mesleki güçleri ile ticari faaliyetlerde bulunmayan, serbest olarak çalışan kişilere denir. Serbest şekilde, kendi mesleğini yapanlar Serbest Meslek Kazanç Defteri tutarlar.
Belirli bir dönem içerisinde gerçekleşen serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve parayı temsil eden yararlardan, serbest meslek faaliyeti dolayısıyla yapılan giderler düşüldükten sonra geriye kalan fark serbest meslek kazancıdır. İşte bu kazançların kaydedildiği defterlere, Serbest Meslek Kazanç Defteri denir.
Serbest Meslek Kazanç Defteri Özellikleri Nelerdir?
Serbest Meslek Kazanç Defteri, işletme defterinde olduğu gibi, gider ve gelir tarafı olmak üzere iki taraflıdır. Serbest meslek kazancı, Vergi Usul Kanunu Hükümlerine göre tutulan S.M. Kazanç Defteri üzerinden gerekli tespit yapılmaktadır. Kazanç Defterine yapılacak kayıtlar işletme defterindeki gibi oldukça sade ve açıklayıcı olmalıdır.
Meslek Erbabı işinin bekasını korumak ve sürekliliği sağlayabilmek için bir takım harcamalar yapmaktadır. Yaptığı harcamaları ise kazanç defterinin gider kısmında göstermek zorundadır. Defterde sol taraf gider kısmıdır ve serbest meslek erbabı, giderlerini kazanç defterinin sol tarafına kayıt eder.
Defterin sol tarafı gider sayfası iken, sağ tarafı gelir sayfasıdır. Serbest meslek defteri gider sayfasındaki bilgiler sırasıyla; Sıra numarası, Kayıt tarihi, Alınan belgenin tarihi ve numarası, Giderlerin çeşidi, Giderlerin tutarı, Giderler için ödenen indirilecek KDV oranı yazılır. Gelirlerde de neredeyse bu bilgilerin tamamının görüntülenmesi istenir.
Serbest Meslek Kazanç Defteri Nasıl Tutulur?
Serbest Meslek Kazanç Defteri önceden işletmenin Mali Müşavirleri tarafından noterlere tasdik ettirilerek işlemleri devam ederdi. Fakat günümüzde Defter Beyan Sistemi ile Defterler beyan edildiğinden dolayı böyle bir duruma da gerek kalmadı.
Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ile birlikte, işletmenin yetkilisi veya Mali Müşaviri kendi muhasebe programına kayıt ettiği bu gelir ve giderleri defter beyan sistemine yansıtarak gerekli Katma Değer Vergisi, Muhtasar Prim Hizmet Beyannamesi, Geçici Vergi gibi geri kalan bütün beyanları bu sistem üzerinden gerçekleştirir. Defter beyan sistemi de bütün bilgileri barındırdığı için otomatik olarak bir S.M. Kazanç Defterini oluşturur.
Kimler Serbest Meslek Kazanç Defteri Tutmak Zorundadır?
Serbest Meslek Erbabı, kişiler Serbest kazanç defteri tutmak zorundadır. Serbest meslek faaliyetlerini kendi nam ve hesabına, sürekli meslek haline gelmiş ve bu şekilde mesleğini icra eden kişiler tarafından Serbest Meslek Kazanç defteri tutulması zorunludur. Avukat, doktor, diş hekimi, veteriner, hekim, mimar, mühendis, serbest mali müşavir, senarist, ebe, yeminli mali müşavir noter, artist, yönetmen, yazar, bestekâr, kimyager gibi meslek grupları serbest meslek grubu içinde yer alır.
Ayrıca; borsa ajan ve acenteleri, gümrük komisyoncuları, müşavirler, Dava vekilleri, Konser veren sanatçılar, sünnetçi, sağlıkçı gibi meslek grupları dâhil olurken Serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat kurmak ve bunlara sermaye sağlamak amacıyla, sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar da bu gruba dahil olmaktadırlar. Adı geçen meslek grupları ve şartları sağlayanlar serbest meslek erbabı sayılarak, serbest meslek defteri tutmak zorundalardır.
Kimler Serbest Meslek Erbabı Sayılmaktadır?
Serbest Meslek Erbabı, GVK 66. Maddesinin birinci fıkrasında yer alan; Serbest Meslek faaliyetini meslek halinde ifa edenler serbest meslek erbabı şeklinde ifade edilmiştir. Serbest meslek faaliyetini gerçekleştirirken, başka bir iş veya görevin sürekli yapılması, serbest meslek erbabı ifadesini değiştirmez. Vasıf aynı şekilde devam eder.
Buna göre; kendi işi ve hesabı olmak üzere, mutat meslek halinde faaliyetlerde bulunan kişiler Serbest meslek erbabı sayılırlar. Buradan da anlaşılıyor ki; hiçbir işveren altında olmadan, tek başına bağımsız bir şekilde mesleğini icra eden ve zanaat gerektiren işler ile iştigal eden kişiler Serbest Meslek Erbabı olarak anılmaktadır.
Kazanç Defterine Neler Kaydedilir?
Serbest Meslek Kazanç defterine, defterin gider kayıtları, gelir kayıtları kayıt edilir. GVK madde 68’de kazanç defterine gider kayıtlarının yazılacağı belirtilmiştir. Buna göre, kazanç defterine her türlü gider kayıtları peşin veya veresiyeye bakılmaksızın günlük olarak kayıt edilir.
Kazanç defterinin sağ tarafında bulunan gelir sayfasına Serbest Meslek Kazancı kayıt edilir. Serbest meslek erbabının yaptığı işin kazancının kayıt etmesiyle defter işlenir.
Serbest Meslek Kazanç Hesap Özeti Nedir?
Belirli bir hesap çerçevesinde serbest meslek faaliyeti gerçekleştirerek, karşılık olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan para veya temsil edilen kazançlardan, giderler indirildikten sonra kalan fark Serbest Meslek Hesap Özeti olarak ifade edilir.
Hesaplamalar yapılırken bir dönem içindeki kazançlardan, bir dönem içindeki giderlerin düşülmesiyle elde edilen fark bize Serbest Meslek Hesap Özetini verir. Kazanç Defteri ile ilgili hesaplamalar yapılırken, alacak ve borçlar, yabancı para ile ilgili işlem varsa değerlendirmelidir. Serbest Meslek Hesap Özetine bakıldığı zaman Serbest Meslek Erbabının Kâr veya Zarar durumunu anlayabiliriz.
